Κείμενα και αναλύσεις του Κ. Δεσποινιάδη

Ο ευρύτερος αναρχικός και αντιεξουσιαστικός χώρος, παρασυρμένος από τη σαγήνη του ακτιβισμού και της άμεσης δράσης, συχνά παραβλέπει –αν δεν περιφρονεί κιόλας– την αξία της θεωρίας.

Η πολιτική ηγεμονία όμως, πριν γίνει τέτοια, είναι ηγεμονία στο χώρο των ιδεών, των κυρίαρχων αντιλήψεων και των φαντασιακών σημασιών. Μια ελπιδοφόρα στροφή, ωστόσο, του χώρου αυτού σε εκδοτικά εγχειρήματα και περιοδικά παρατηρείται σταθερά τα τελευταία χρόνια, δείχνοντας πως αρκετοί αντιλαμβάνονται, επιτέλους, τη σημασία της ρήσης του Ντουρούτι ότι «σε κάθε πόλη πρέπει να στηθεί κι ένας αναρχικός εκδοτικός οίκος». Καμιά ουσιαστική επαναστατική αλλαγή, εσωτερική και εξωτερική, δεν μπορεί ποτέ να γίνει με άναρθρες κραυγές και συνθήματα. Σαφώς, τα εγχειρήματα αυτά δεν προσφέρονται για άμεσα, εύκολα και εντυπωσιακά αποτελέσματα· απαιτούν από τους φορείς τους κόπο, αφοσίωση, υπομονή κι επιμονή, και λειτουργούν μόνο σε βάθος χρόνου, όπως συμβαίνει με κάθε τι ουσιαστικό στη ζωή. Ό,τι είναι η ανθρακιά για τη φλόγα, είναι και οι επαναστατικές ιδέες για τον σκοπό της ανθρώπινης χειραφέτησης.

Ας αρκεστούμε εδώ στα λόγια τού Nico Berti («Μαρξισμός και αναρχισμός στην Πρώτη Διεθνή», Κοινωνικός αναρχισμός 1, Θεσσαλονίκη 2014) σχετικά με την κρίσιμη διαφωνία περί κράτους: «Ο αναρχισμός, επιβεβαιώνοντας την ιστορικότητα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, δίνει μια εξήγηση της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων η οποία δεν είναι οικονομική αλλά πολιτική: πράγμα που υπονοεί την ιεραρχία ως αποτέλεσμα εφαρμογής τής εξουσιαστικής αρχής, τη διαμόρφωση και τη διαιώνιση κάθε εξουσίας, την εξουσία ως εξουσία […] Αν ο δέκατος ένατος αιώνας σημαδεύτηκε από τις θεωρητικές διαμάχες αναρχικών και μαρξιστών στην προοπτική της προετοιμασίας επαναστάσεων, ο εικοστός τούς έφερε ενώπιον επειγόντων πρακτικών καθηκόντων.

Το νήμα αυτής της συζήτησης νομίζω μπορούμε να το πιάσουμε από ένα περιστατικό που έλαβε χώρα λίγους μήνες πριν από το ξέσπασμα της Οκτωβριανής Επανάστασης, στις 10 Ιουνίου του 1917. Την μέρα εκείνη ο Κροπότκιν επέστρεψε στη Ρωσία έπειτα από 41 χρόνια εξορίας. Τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό, στις 2 μετά τα μεσάνυχτα μέσα στην παγωμένη νύχτα, 60.000 άνθρωποι μεταξύ των οποίων και ο Κερένσκι. Ο τελευταίος, ως ένδειξη σεβασμού και εκτίμησης πρότεινε στον Κροπότκιν να αναλάβει υπουργός εκπαίδευσης στην Προσωρινή Κυβέρνηση, αλλά ο Κροπότκιν αρνήθηκε θυμωμένος, χτυπώντας τη γροθιά του στο τραπέζι: «Πώς! Ζητάς από εμένα, έναν αναρχικό να συμμετάσχω στην κυβέρνησή σου; Όχι! Όχι! Όχι!».

Με το ξέσπασμα της Οκτωβριανής Επανάστασης ο Κροπότκιν εκφράζει την πεποίθηση ότι ναι μεν οι μπολσεβίκοι πασχίζουν να εισάγουν ουσιώδεις αλλαγές, αλλά οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν καθιστούν απολύτως αδύνατη την επιτυχία και ανοίγουν το δρόμο στην αντίδραση. Τον Μάιο του 1919 ο Κροπότκιν και ο Λένιν συναντήθηκαν για πρώτη και τελευταία φορά. Ο Κροπότκιν επισκέφθηκε στη Μόσχα τον ηγέτη των μπολσεβίκων για να μεσολαβήσει ώστε να σωθεί η ζωή ενός φίλου του που είχε συλληφθεί. Ο Λένιν υποδέχτηκε και άκουσε με μεγάλο σεβασμό τον Κροπότκιν, ο οποίος του μίλησε χωρίς περιστροφές: «Εσύ κι εγώ έχουμε διαφορετικές οπτικές γωνίες. Οι στόχοι μας φαίνεται να συμπίπτουν, αλλά έχω πολύ διαφορετικές από εσένα απόψεις για τα μέσα, τις ενέργειες και την οργάνωση. Οι φίλοι μου κι εγώ δεν θα αρνηθούμε να σε βοηθήσουμε· αλλά η βοήθειά μας θα συνίσταται μόνο στο ότι θα σου αναφέρουμε όλες τις αδικίες που διαπράττονται οπουδήποτε και κάνουν τον λαό να υποφέρει».

  • Ο Κώστας Δεσποινιάδης μιλάει για τη Μεταμόρφωση του Κάφκα

Κυρίαρχος, λέει ο Σμιτ στο έργο του Πολιτική Θεολογία, είναι αυτός που ορίζει την κατάσταση εξαίρεσης. Το πότε δηλαδή εξαιτίας ενός εξαιρετικού κινδύνου για την πολιτεία αναστέλλονται προσωρινά (αυτό το προσωρινά ας το κρατήσουμε για αργότερα) βασικές διατάξεις του συντάγματος.

Ο Αγκάμπεν στην Κατάσταση Εξαίρεσης μας παρέχει μια εξαιρετική γενεαλογική παρουσίαση της παραπάνω έννοιας. Κατά τον Ιταλό φιλόσοφο, πρόδρομος αυτού μπορεί να θεωρηθεί ένας θεσμός του ρωμαϊκού δικαίου, το iustitium [Δικαιοστάσιο]. Σύμφωνα με αυτόν τον θεσμό, αν η σύγκλητος είχε πληροφορίες για μια κατάσταση που μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη Δημοκρατία, μπορούσε να εκδώσει ένα senatus consultum ultimum [ύστατο δόγμα συγκλήτου] με το οποίο ζητούσε από τους ύπατους ή τους αναπληρωτές τους, τούς ανθύπατους, και σε ορισμένες περιπτώσεις από τον πραίτορα και τους δημάρχους να λάβουν οποιοδήποτε μέτρο θεωρούσαν απαραίτητο για τη σωτηρία του κράτους. Η συγκλητική αυτή απόφαση βασιζόταν σε ένα διάταγμα που κήρυσσε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης έπειτα από έναν εξωτερικό πόλεμο, έναν εμφύλιο πόλεμο ή μια εσωτερική εξέγερση.

  • Μια αναρχική κριτική στην Οκτωβριανή Επανάσταση 

 

 

This entry was posted in Κοινωνική επανάσταση 1936-1939, Σύγχρονες αναλύσεις, βιβλία και κείμενα, ταινιοθήκη and tagged , , . Bookmark the permalink.