O Ραούλ Βάνεγκεμ, γιος σοσιαλιστή και αντικληρικαλιστή σιδηροδρομικού υπαλλήλου που συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση εναντίον των ναζί κατακτητών, γεννήθηκε τo 1934 και μεγάλωσε στην πόλη Λεσίν του Βελγίου. Σπουδάζει στις Βρυξέλλες λατινική φιλολογία και αρχίζει να διδάσκει στο πανεπιστήμιο. Το 1960 συναντά την Γκυ Ντεμπόρ και προσχωρεί στην Καταστασιακή Διεθνή μέχρι το 1970. Το 1967 γράφει ένα από τα θεμελιώδη κείμενα της ομάδας, την “Πραγματεία για την τέχνη του βίου προς χρήση των μελλοντικών γενεών”, ενώ αρθρογραφεί τακτικά στο ομώνυμο έντυπο της ομάδας. Το 1970 έρχεται σε ρήξη με τον Ντεμπόρ και από τότε οι δύο άνδρες δεν θα ξαναβρεθούν ποτέ. Έχει γράψει περισσότερα από 30 βιβλία.
Το κοινωνικό ζήτημα έπαψε να τίθεται σε όρους κατανομής του έχειν. Τώρα εμφανίζεται ως αυτό που πάντοτε ήταν στην πραγματικότητα, μια κατασκευή του συγκεκριμένου είναι, μια χειραφέτηση όχι του πολίτη αλλά του κοινωνικού ατόμου. Γενικευόμενος υπό την πίεση των ίδιων του των απαιτήσεων, ο ιμπεριαλισμός του εμπορεύματος απλουστεύει τις επιλογές. Το κυρίαρχο σύστημα χαράζει, με χιούμορ νεκροθάφτη, πάνω στο πετσί του καθένα τη διακεκομμένη γραμμή σύμφωνα με την οποία η χρήση επιτάσσει να κόψουμε. Πρέπει να προχωρήσουμε ολόψυχα στην εξουσία του και να πεθάνουμε μέσα του, ή να αποδεχθούμε τον ακρωτηριασμό και να επιβιώσουμε (κι αυτό είναι το πιο επώδυνο), ή να το καταστρέψουμε για να θεμελιώσουμε την κοινωνική αρμονία. . .
Αισθάνθηκα αυτή τη νέα πνοή που διεγείρει -όχι μόνο στα παιδιά και τα εγγόνια μου, αλλά και σε ολοένα και περισσότερους νέους ανθρώπους- τη θέληση να θέσουν τις βάσεις για πραγματικές ανθρώπινες αξίες (την αλληλεγγύη, τη δημιουργικότητα, τη γενναιοδωρία, τη γνώση, την επανεφεύρεση του έρωτα, τη συμμαχία με τη φύση, τη γιορτινή γοητεία της ζωής), σε ρήξη με τις πατριαρχικές αξίες (την ηγεμονία, τη θυσία, την εργασία, την ενοχή, τη δουλεία, την πελατειακή σχέση, τη συγκράτηση και απώθηση των συναισθημάτων), οι οποίες ουσιαστικά βασίζονται στην αρπακτικότητα, το χρήμα, την εξουσία και αυτόν τον διαχωρισμό από το είναι, απ’ όπου πηγάζουν ο φόβος, το μίσος και η περιφρόνηση του άλλου.
Στη σκιά των μέσων ενημέρωσης που την αγνοούν κατ’ επάγγελμα, μια ζωντανή κοινωνία οικοδομείται παράνομα κάτω από τη βαρβαρότητα και τα ερείπια του παλαιού κόσμου. Δεν είναι ανώφελο να δείξουμε με ποιο τρόπο εκδηλώνεται και πώς θα προχωρήσει. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Προλεγόμενα
-Μια αλλαγή πολιτισμού συντελείται μπροστά στα μάτια σας
-Οι παλιοί εφιάλτες βασανίζουν ακόμη τα όνειρά μας για αναγέννηση
-Ο σεισμός της Γαλλικής Επανάστασης
-Η παγίδα του ελεύθερου εμπορίου
-Από τον παραγωγισμό στον καταναλωτισμό
-Η ψευδαίσθηση της καταναλωτικής ευημερίας
-Ο καταναλωτισμός ισοπέδωσε όλες τις αξίες προς όφελος της εμπορευματικής αξίας
-Η επανάσταση της καθημερινής ζωής
-Ο χρηματοοικονομικός καπιταλισμός ή το χρήμα της κεντρικής αποχέτευσης
-Υπέρ και κατά της κουλτούρας
-Τον αφέντη της σκέψης διαδέχεται ο σκλάβος δίχως σκέψη
-Η λαϊκιστική οπισθοδρόμηση, η κουλτούρα του τίποτα και η αποκτήνωση των μαζών
-Συνείδηση και συναισθήματα
-Η διανοητική κηλίδα αίματος
-Η ιδεολογία, ασθένεια του ανθρώπου
-Ο άνθρωπος της μνησικακίας ή η εκδίκηση του στερημένου από τις επιθυμίες του σώματος
-Η τελευταία σύγκρουση περιορίζεται σ’ έναν ενδημικό πόλεμο που αντιπαραθέτει στην πλευρά του θανάτου την πλευρά που τάσσεται με τη ζωή
-Μια νέα αγορά ηλιθίων: ο οικολογικός νεοκαπιταλισμός
-Η συνειδητοποίηση η δική μας και του κόσμου είναι αυτό που λείπει περισσότερο
-Για να απαλλαγούμε από ένα απάνθρωπο παρελθόν
-Να αντλήσουμε από το παρελθόν τη γραμμή ζωής που έχει κρύψει
-Η αγάπη για τη ζωή δεν έχει καμία ανάγκη από ηθική
-Η υπέρβαση της επιβίωσης προϋποθέτει τη γέννηση ενός τρόπου ζωής
-Είστε τα παιδιά μιας αιώνιας άνοιξης
-Ο αγώνας για τη ζωή δεν είναι αγώνας ενάντια στον θάνατο
-Για μια γιορτινή κοινωνία
Η τεμπελιά είναι απόλαυση του εαυτού μας ή δεν είναι τίποτα. Μην ελπίζετε να σας παραχωρηθεί από τα αφεντικά σας ή από τους θεούς τους. Την προσεγγίζουμε, όπως το παιδί, μέσω μιας φυσικής τάσης να αναζητούμε την απόλαυση και να παρακάμπτουμε ό,τι της εναντιώνεται. Πρόκειται για κάτι απλό που η ώριμη ηλικία διαπρέπει στο να περιπλέκει. Να τελειώνουμε λοιπόν με τη σύγχυση που ταυτίζει την τεμπελιά του σώματος με την πνευματική μαλάκυνση που ονομάζεται νωθρότητα του πνεύματος -λες και το πνεύμα δεν είναι η αλλοτριωμένη μορφή της συνείδησης του σώματος. Η επιτηδειότητα που απαιτεί η τεμπελιά δεν είναι άλλη από την επιτηδειότητα των επιθυμιών τις οποίες έχει ανάγκη ο μικρόκοσμος του σώματος για να απελευθερωθεί από την εργασία που το εμποδίζει εδώ και αιώνες. Όταν η τεμπελιά δεν θα τρέφει παρά την επιθυμία να ικανοποιήσει τον εαυτό της, θα περάσουμε σε έναν πολιτισμό όπου ο άνθρωπος δεν θα είναι το προϊόν μιας εργασίας που παράγει το απάνθρωπο.
Το σχολείο υπήρξε, μαζί με την οικογένεια, το εργοστάσιο, τον στρατώνα και δευτερευόντως το νοσοκομείο και τη φυλακή, το αναπόφευκτο πέρασμα προς το οποίο η κοινωνία του εμπορεύματος εξέτρεπε, προς όφελός της, το πεπρωμένο των όντων που ονομάζονται ανθρώπινα… είναι στο κέντρο μιας ζώνης αναταραχής όπου τα νεανικά χρόνια χάνονται μέσα στην κατήφεια, όπου η αμοιβαία νεύρωση του διδάσκοντος και του διδασκόμενου αποτυπώνει την κίνησή της στη ζυγαριά της παραίτησης και της εξέγερσης, της αλλοτρίωσης και της οργής… Όπου απουσιάζει η ευφυΐα της ζωής δεν υπάρχουν παρά μόνο κτηνώδεις σχέσεις. Γι’ αυτό, τα περισσότερα σχολεία είναι πεδία μάχης όπου η περιφρόνηση, το μίσος και η καταστροφική βία επιβεβαιώνουν τη διαπίστωση της χρεωκοπίας ενός εκπαιδευτικού συστήματος που υποχρεώνει τον διδάσκοντα σε δεσποτισμό και τον διδασκόμενο σε δουλοπρέπεια… Δεν υπάρχουν ηλίθια παιδιά, υπάρχουν μόνο βλακώδεις μέθοδοι εκπαίδευσης… Όσο δεν σχηματίζεται μια κοινότητα μαθητών και διδασκόντων προσηλωμένων στην τελειοποίηση του όποιου δημιουργικού στοιχείου έχει ο καθένας μέσα του, μάταια θα εξοργίζεστε από την βαρβαρότητα σε όλες της τις μορφές, του θρησκευτικού φανατισμού, του πολιτικού σεχταρισμού, της υποκρισίας και της διαφθοράς των κυβερνώντων, δεν πρόκειται να εκδιώξετε ούτε τους δογματισμούς, ούτε τις μαφίες των ναρκωτικών και των επιχειρήσεων, γιατί μέσα στην ιεραρχική οργάνωση της εκπαίδευσης υπάρχει ένα ύπουλο ένζυμο που ευνοεί την επίδρασή τους.
Ο παλιός κόσμος που ψυχορραγεί μπροστά στα μάτια μας απονεκρωμένος από το χρήμα, θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε ότι η εξαφάνισή του θα σημάνει το τέλος του κόσμου για όλους και όλες μας. Το ψέμα είναι τόσο χονδροειδές και καλοσυντηρημένο από τα μέσα ενημέρωσης που διατελούν υπό τις εντολές των χρηματοοικονομικών μαφιών, ώστε καταφέρνει να κρύψει το προφανές: ο κόσμος που πεθαίνει κάτω από τον παράλογο ζυγό της ετοιμοθάνατης οικονομίας δεν είναι ο δικός μας. Ο κόσμος που καταρρέει γύρω μας δεν είναι ο δικός μας. Ο δικός μας κόσμος είναι αυτός των ατόμων και των κοινωνιών που προσδοκούν τη ζωή. Ο άλλος δεν έχει τίποτα κοινό με μας…
Η απόλαυση της ζωής δεν έχει ούτε κανόνα ούτε νόμο, αυτό που την ορίζει, την περικυκλώνει, την εξειδικεύει, είναι ακριβώς αυτό που την αρνείται και την αντιστρέφει: η εργασία, ο καταναγκασμός, η ανταλλαγή, ο διαχωρισμός, η ενοχή. Όπως την επανάσταση της πείνας δεν την έκαναν οι πιο πεινασμένοι, έτσι και την επανάσταση της ζωής δεν θα την κάνουν αυτοί που απολαμβάνουν λιγότερο.
Για μια ολόκληρη γενιά ο Ραούλ Βανεγκέμ ενσαρκώνει την απόλυτη ελευθερία που προσφέρει η γραφή μακριά από συμβιβασμούς, παζαρέματα και διακανονισμούς που επιβάλλουν η πραγματικότητα και ο συσχετισμός των δυνάμεων. Δεν πρόκειται για ένα ακόμα συνηθισμένο ανάγνωσμα αλλά για ένα ευσύνοπτο, μαχητικό βιβλίο που υπερασπίζεται ότι “δεν υπάρχει καλή και κακή χρήση της ελεύθερης έκφρασης” αλλά απλώς “ανεπαρκής χρήση”. Απέναντι στις απαράβατες αλήθειες και τα κρατικά μυστικά, απέναντι στους νόμους για τη συκοφαντία, το ρατσισμό και την πορνογραφία, ο συγγραφέας θεωρεί ότι δεν μπορούμε να νικήσουμε την ανοησία και την ατιμία, παρά μόνο αν αντιπαλέψουμε τις συνθήκες που τις καθιστούν δυνατές. Αυτό το προκλητικό κείμενο, με τη μεγάλη λογοτεχνική αξία, γκρεμίζει τις βιαιότητες του τρέχοντος πολιτικού λόγου, κλονίζει τις απόψεις των “σοφών”, ταράζει τις “καλές προθέσεις” των μαθητευόμενων λογοκριτών, που θέλουν να υποβάλλουν σε περιορισμούς μια δραστηριότητα η οποία δεν πρέπει να υπόκειται σε κανέναν περιορισμό.
Οι σελίδες που ακολουθούν, απευθύνονται στους επαναστάτες εργάτες και σε κανέναν άλλον. Στους εργάτες, γιατί, εκτός απ’ τους εργαζόμενους που συμμετέχουν άμεσα στο προτσέσσο παραγωγής, κανείς άλλος δεν έχει τη δύναμη να δώσει ένα αποφασιστικό χτύπημα στον εμπορευματικό ιμπεριαλισμό. […] (Από την έκδοση)
Περιεχόμενα
-Συνεισφορά στον αγώνα των επαναστατών εργατών που πρέπει να συζητηθεί, να διορθωθεί, και κυρίως να γίνει πράξη χωρίς χρονοτριβή
-Η κοινωνία της επιβίωσης
-Αλφάβητο της επανάστασης
Μόλις αρχίσει η κατάληψη των εργοστασίων
Να οργανώνεται γρήγορα η αυτοάμυνα
Να επισπεύσουμε το πέρασμα από τις συνθήκες επιβίωσης στις συνθήκες ζωής
Κάθε απεργία πρέπει να γίνει άγρια απεργία
Κάθε κατάληψη εργοστασίου πρέπει να καταλήξει στην άμεση εκτροπή – οικοιοποίησή του
Πριν από το κύμα των άγριων απεργιών
Η ατομική άσκηση του σαμποτάζ και της εκτροπής – οικοιοποίησης είναι αποτελεσματική όταν καταλήγει στο ξέσπασμα της παράνομης απεργίας
-Η γενικευμένη αυτοδιεύθυνση
Τα θετικά επαναστατικά δικαιώματα
Το δικαίωμα αυτοάμυνας
Το δικαίωμα συμμετοχής
Το δικαίωμα επικοινωνίας
Το δικαίωμα της πραγμάτωσης
Η κατάλυση της αναγκαστικής εργασίας
Το δικαίωμα συναντήσεων και δεσμών
Η ελεύθερη διάθεση του χωροχρόνου