“Σκοπό της παρούσας έκδοσης αποτέλεσε η προσπάθεια διερεύνησης της πρακτικής της έκτρωσης τόσο σε ιστορικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, προσεγγίζοντάς την από τις απαρχές της μέχρι και σήμερα, εστιάζοντας στο ελληνικό παράδειγμα. Θέλαμε δηλαδή, να διερευνήσουμε τον τρόπο και τα πλαίσια γύρω από τα οποία διεξάγονταν οι εκτρώσεις στο
παρελθόν, αλλά και στο τώρα· να δούμε αν και με ποιον τρόπο περιορίζεται η πρόσβαση των γυναικών στις εκτρώσεις όπως και το περιεχόμενο και τα χαρακτηρίστηκα που έλαβε ο λόγος εναντίωσης προς αυτές και τη σχέση του με τη δημογραφική ρητορική. Να δούμε δηλαδή, σε ποιο βαθμό είχαν (ή όχι) τα ίδια τα υποκείμενα τη δυνατότητα ελέγχου της αναπαραγωγής τους, και κατά πόσο τα καθόριζε στην εκάστοτε συνθήκη. Η έκδοση αποτελείται από ένα κείμενο και δύο συνεντεύξεις, συνοδευόμενες από μια αποτύπωση του ζητήματος διεθνώς. Για τη συγγραφή του κειμένου ανατρέξαμε σε βιβλία, περιοδικά και έντυπα, επίσημες έρευνες και εφημερίδες και αναζητήσαμε τόσο τις δικές μας εμπειρίες, όσο και των φιλενάδων και γιαγιάδων μας. Επιπλέον, ήρθαμε σε επαφή με συντρόφισσες, αλλά και εργαζόμενες στον χώρο της υγείας (και όχι μόνο), τις οποίες και ευχαριστούμε για τις πληροφορίες και τη βοήθεια που μας παρείχαν.
Φυσικά, όλα αυτά που αποτυπώνονται ελπίζουμε να μην μείνουν απλώς ως μελάνι στο χαρτί. Θέλουμε μέσα από την ανάδειξη αυτών των ζητημάτων να διερευνήσουμε και νέα πεδία αγώνα. Η σχέση μας με το σώμα μας, η πρόσβασή μας στην περίθαλψη, αλλά και η επαφή μας με την ιατρική, είναι θέματα που συχνά δεν συζητιούνται, ούτε γίνονται αντιληπτά ως
πεδία ανταγωνισμού. Αυτήν την αντίληψη θέλουμε να πολεμήσουμε, τόσο μέσα μας όσο και γύρω μας, προκειμένου να αλλάξουμε την πραγματικότητα που διαχωρίζει το προσωπικό από το πολιτικό, το ιδιωτικό από το δημόσιο, τις ντόπιες από τις μετανάστριες, την πολιτική από τις ζωές μας. Ελπίζουμε αυτή η συλλογική αποτύπωση να συνεισφέρει σε αυτήν την
προσπάθεια.
Σε αυτήν την έκδοση επιλέξαμε να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη της έκτρωσης προκειμένου να περιγράψουμε τη διακοπή της εγκυμοσύνης από την πλευρά των γυναικών. Αναγνωρίζουμε βέβαια, ότι ετυμολογικά η λέξη έκτρωση, ή ακόμα και άμβλωση, παρουσιάζει έμμεσα ως αποτέλεσμα της έκτρωσης την παραγωγή ενός τερατόμορφου ή κακότεχνου εμβρύου. Εστιάζει δηλαδή, στο έμβρυο και όχι στη διακοπή της εγκυμοσύνης, νοηματοδοτώντας αρνητικά αυτήν τη διαδικασία. Γνωρίζουμε ότι πλέον, ο ιατρικός όρος για την περιγραφή αυτής της επέμβασης είναι «η τεχνητή διακοπή κύησης», που εστιάζει στην ίδια την επέμβαση και τον τρόπο που αυτή διεξάγεται και όχι στο κύημα. Παρόλα αυτά, εμείς επιλέξαμε τη λέξη έκτρωση σε αυτό το κείμενο, τόσο γιατί είναι ευρέως διαδεδομένη και χρησιμοποιείται καθημερινά, όσο και για να αλλάξουμε το ίδιο το νόημά της μέσω της χρήσης της ως ένα μέσο των γυναικών για τον έλεγχο της αναπαραγωγής τους ανάλογα με τις επιθυμίες τους.
Στην πρώτη ενότητα του κειμένου, διερευνάται ιστορικά η πρακτική της έκτρωσης καθώς και η διαδικασία αναπαραγωγής σε μακροκοινωνικό επίπεδο και οι μεταβάσεις που είχε αυτή από τον έναν τρόπο κοινωνικής οργάνωσης στον επόμενο, σε συνάρτηση με τις αντιστάσεις που κάθε φορά λάμβαναν χώρα. Αναγνωρίζουμε την τυπική και πραγματική υπαγωγή στη σχέση κεφάλαιο ως καθοριστική τομή για τη διαμόρφωση των σύγχρονων έμφυλων ρόλων και των κανόνων και υποχρεώσεων που τους καθορίζουν.
Στη δεύτερη ενότητα, παρατηρούμε την πορεία που ακολούθησε στην Ελλάδα η πρακτική της έκτρωσης μετά τη νομιμοποίηση, αναφέρουμε τον νόμο όπως συντάχθηκε το 1986 και προσπαθούμε να αναδείξουμε τις αλλαγές που εκδηλώθηκαν μετά την εφαρμογή του.
Στην επόμενη ενότητα, καταπιανόμαστε με τον δημόσιο λόγο γύρω από το δημογραφικό, προσπαθούμε να καταδείξουμε τις πολιτικές του πτυχές και τις προτάσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σε σχέση με την κρατική διαχείριση, αναδεικνύοντας την εθνική αφήγηση με την οποία είναι εμποτισμένος, την υποτιθέμενη προοδευτική διαχείριση του ζητήματος,
αλλά και τη σχέση του δημογραφικού με τη μετανάστευση.
Στη συνέχεια, διερευνούμε τις κοινωνικές διαδικασίες που οδήγησαν στη σύγχρονη ανάδυση της εναντίωσης απέναντι στην έκτρωση, τονίζοντας τον ρόλο της θρησκείας, του κινήματος υπέρ του αγέννητου παιδιού αλλά και των ηθικών αρνήσεων των γιατρών στα δημόσια νοσοκομεία.
Τέλος, εξάγουμε κάποια συμπεράσματα σε σχέση με τα ζητήματα που ασχοληθήκαμε, ώστε να μπορέσουμε να ανιχνεύσουμε τους τρόπους που θα σταθούμε συλλογικά απέναντι στην όλο και εντεινόμενη επίθεση στον έλεγχο της αναπαραγωγής και κατ’ επέκταση στα γυναικεία σώματα.
Επιπλέον, στο παράρτημα συμπεριλαμβάνεται ένα κείμενο που επιδιώκει να αναδείξει συνοπτικά τις διαφορετικές τάσεις διαχείρισης του ελέγχου της αναπαραγωγής όπως συναντώνται παγκόσμια. Για τη βοήθεια σκιαγράφησης μιας συνολικότερης εικόνας, συμπεριλαμβάνονται δύο συνεντεύξεις από συντρόφισσες στην Κροατία και την Πολωνία, όπου στην πρώτη υπάρχει ενεργό κίνημα ενάντια στις εκτρώσεις και στη δεύτερη κινείται διαδικασία ποινικοποίησης των εκτρώσεων σε θεσμικό επίπεδο. Πρόθεσή μας ήταν να αναδείξουμε και στις δύο περιπτώσεις, τα κοινωνικά αποτυπώματα των κινήσεων που εκδηλώνονται κατά των εκτρώσεων και των αντιστάσεων απέναντι σε αυτές.”
Τα περιεχόμενα:
[1] Ιστορία μου, Αμαρτία μου
i. Έκτρωση, μια σύγχρονη πρακτική;
ii. Η διαδικασία εγγραφής των γυναικών στη σφαίρα
της αναπαραγωγής
iii. Έμφυλες συνδηλώσεις του έθνους
iv Η αναπαραγωγή ως πεπρωμένο
v. Γυναίκες και ιδιότητα του πολίτη
vi. Η ποινικοποίηση των εκτρώσεων στο ελληνικό
παράδειγμα
vii. Οι εκτρώσεις κόντρα στην απαγόρευση
viii. Το κλίμα πριν τη νομιμοποίηση
ix. Νομικό πλαίσιο σε σχέση με τις εκτρώσεις στην
Ελλάδα
[2] Στη διαδρομή για το χειρουργείο
i. Οι υποδομές για τη νόμιμη πραγματοποίηση των
εκτρώσεων
ii. Κόστος νοσηλείας
iii. Προβλήματα στη δημόσια παροχή υπηρεσιών
iv. Ηθική άρνηση των εμπλεκόμενων επαγγελματιών
στην έκτρωση
v. Η προτίμηση στις ιδιωτικές κλινικές
vi. Σχετικά με τον αριθμό των αμβλώσεων
[3] Η αριθμητική του έθνους κράτους
i. Η ανάδυση του δημογραφικού και οι πολιτικές του
προεκτάσεις
ii. Η πρώτη επιτροπή για το δημογραφικό (1993)
iii. Η δεύτερη επιτροπή για το δημογραφικό (2017)
iv. Οι μετανάστες και οι μετανάστριες ως υποψήφια
λύση για το δημογραφικό
[4] Από την κρίση της κοινωνικής αναπαραγωγής στο «αγέννητο παιδί»
i. Από την κρίση στην αναδιάρθρωση της αναπαραγωγής
ii. Η σχέση της εργατικής δύναμης με την πτώση και
την άνοδο του δημογραφικού ζητήματος στην Ελλάδα
και η ιδιαίτερη αντιστοιχία τους με τη μετανάστευση
iii. Διερευνώντας το σήμερα: από το κίνημα από τα
δεξιά στις διαμαρτυρίες για τις εκτρώσεις
iv. Η σημερινή ανάδυση του ζητήματος των εκτρώσεων μέσω της ηθικής άρνησης
Επίλογος
Συνοψίζοντας τις συνθήκες, εφευρίσκοντας τα πεδία
αγώνα
Παράρτημα
i. Πέρα από τα εθνικά σύνορα
ii. Συνέντευξη με συντρόφισσες από την Κροατία
iii. Συνέντευξη με συντρόφισσα από την Πολωνία
