- Η πανδημία, η καραντίνα και εμείς –
σημειώσεις πάνω στη συγκυρία
Κείμενο της συνέλευσης για την κρατική διαχείριση της υγειονομικής κρίσης (04.2020)
Ο κόσμος που ξέρουμε καταρρέει. Ο κόσμος που ξέρουμε δείχνει τα δόντια του.
Η εμφάνιση τζιαι η εξάπλωση του SARS-CoV-2 στην Κύπρο οδήγησε σε μια κρατικά οργανωμένη, στρατιωτικοποιημένη αναδιαμόρφωση της καθημερινότητάς μας. Που τις αρχές του Μάρτη γινούμαστε μάρτυρες αλλεπάλληλων γεγονότων τζιαι μιας άνευ προηγουμένου χρονικής συμπύκνωσης: κλείσιμο οδοφραγμάτων, χάος στα δημόσια νοσοκομεία, θεαματική σφυρηλάτηση που νούμερα κρουσμάτων τζιαι νεκρών, τερματισμός εργασιών, σκληροί περιορισμοί στες μετακινήσεις των παραπάνω τζιαι ένταση των βίαιων αποκλεισμών για άλλους. Το κείμενο τούτο εν η αποσπασματική αρχή μιας προσπάθειας κατανόησης, ανάλυσης τζιαι κριτικής της διαχείρισης της πανδημίας που την (ελληνο)κυπριακή δημοκρατία. Με τα εργαλεία που διαθέτουμε, μιλούμε για την κρατική αντιμετώπιση της υγιειονομικής κρίσης, την οικονομική κρίση που έρκετουν, ήρτε, ή κόμα έρκεται, την κρατική διαχείριση των μεταναστριών στες παρούσες συγκυρίες, τες επιπτώσεις του «μένουμε σπίτι», τη σύνδεση της περιβαλλοντικής κρίσης τζιαι του καπιταλιστικού μοντέλου παραγωγής με την εξάπλωση μιας πανδημίας τζιαι τα δυστοπικά μέτρα επιτήρησης, πειθάρχησης τζιαι καταστολής που βιώννουμε. Μιλούμε για το παρόν, κατανοώντας ότι εν έππεσε που τον ουρανό, αλλά συνδέεται με ένα παρελθόν. Μιλούμε για το παρόν για να μιλήσουμε για τες ζωές μας που αλλάσσουν βίαια μπροστά στα μμάθκια μας. Μιλούμε για το παρόν για να μιλήσουμε τζιαι για το μέλλον. Τελειώνουμε το κείμενο με κάποια πρώτα προτάγματα· γιατί το σημαντικό έννεν η πτώση, αλλά η πρόσκρουση.
- Σώματα Φτηνά/Σώματα ξένα
«Στο δημόσιο λόγο κυριαρχεί η αίσθηση ότι τα ταξιδιωτικά έγγραφα, οι βίζες, ο έλεγχος της κίνησης των ανθρώπων, τα κέντρα κράτησης μεταναστών, οι απελάσεις και οι εκάστοτε αποθαρρυντικές μεταναστευτικές πολιτικές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της ηπείρου μας. Φυσικά αυτή η αίσθηση που παράγεται περί μιας α-χρονικότητας και α-ιστορικότητας της Ευρώπης-Φρούριου είναι πολιτικά αισχρή αλλά και επικίνδυνη. Οι πρώτες μεταναστευτικές πολιτικές με σκοπό τον έλεγχο της μεταναστευτικής ροής στην Ευρώπη εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1970 και εντάθηκαν τη δεκαετία του ’80. Προηγουμένως όχι απλά δεν υπήρχαν μεταναστευτικοί περιορισμοί, αλλά για μερικές εκατοντάδες χρόνια ήταν οι Ευρωπαίοι που «μετανάστευαν» κατακτώντας χώρες και μεταβιβάζοντας πληθυσμούς σε όλη την υφήλιο. Η ιστορία της αποικιοκρατίας αποσιωπάται βέβαια όχι μόνο γιατί αποκαλύπτει την ιστορική τραγικότητα των επιχειρημάτων περί «αλλοίωσης της ευρωπαϊκής κουλτούρας» και «ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών» αλλά και γιατί αποτελεί σημαντικότατο αίτιο της τωρινής προσφυγιάς των ανθρώπων από το λεγόμενο «τρίτο κόσμο».»
Στη σύγχρονη ιστορία των καπιταλιστικών κοινωνιών, η μεταναστευτική πολιτική των κρατών πέρασε από διάφορες φάσεις. Από τα μέσα του 19ου αιώνα και μέχρι το 1914, επικρατούσε η ελεύθερη μετανάστευση (αφού σύμφωνα με θεωρητικούς του καπιταλισμού όπως ο Άνταμ Σμίθ, η ελευθερία κίνησης επέτρεπε την ορθή κατανομή της εργασίας). Με το ξεκίνημα του Α’ Παγκόσμιου πολέμου τα αφεντικά κλείνουν τα σύνορα και υποτιμούν ραγδαία την αξία της εργατικής δύναμης, κάτι που συμβαίνει και με τον Β’ παγκόσμιο. Ακολουθεί ελεγχόμενη μετανάστευση για την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων εδαφών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι «Γκασταρμπάιτερ» στη Γερμανία. Μόνο από την Ελλάδα μεταναστεύουν 400,000 εργάτριες/ες2 με βάση την ελληνο-γερμανική συμφωνία του 1960.3 Από τη δεκαετία του 70 και μέχρι σήμερα, η κρατική στρατηγική που ακολουθείται είναι αυτή της παρανομοποίησης της μεταναστευτικής εργατικής δύναμης. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι μετανάστες εργάτες καθίστανται εξ αρχής παράνομοι, αλλά ότι όλοι κινδυνεύουν από το καθεστώς παρανομίας.
- Κύπρος: το αβύθιστο αεροπλανοφόρο
Κυπριακό, ΑΟΖ, μιλιταρισμός και αντιστάσεις στο νησί
Ως (αντιφασιστική) συλλογικότητα, αναγνωρίζουμε ότι η διαδικασία για επίλυση του κυπριακού κινείται από γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Τα ευρήματα φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο κάνουν, για ένα μέρος του κεφαλαίου, μια ενδεχόμενη λύση του κυπριακού ελκυστική επιλογή όσον αφορά την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Η μεταφορά φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Τουρκία με βλέψεις παροχής σε περιοχές στην Ευρώπη, όπως έχει ήδη προταθεί, περνά κατ’ ανάγκην μέσα από την κυπριακή ΑΟΖ, γεγονός που ευνοεί μια ομοσπονδιακή Κύπρο. Σημειώνεται εδώ ότι το Ισραήλ πέρα από την πολιτική επαναπροσέγγισης της Τουρκίας που ακολουθεί τον τελευταίο καιρό, διατηρεί τη συμμαχία του με το κυπριακό και το ελληνικό κράτος. Επίσης, το κόστος μεταφοράς των κοιτασμάτων της κυπριακής ΑΟΖ μέσω Ελλάδας είναι απαγορευτικό, καθιστώντας την μεταφορά μέσω Τουρκίας μια πολύ πιο ρεαλιστική και οικονομικά ελκυστική επιλογή. Ωστόσο, η θέση τόσο του κεφαλαίου, όσο και των κρατών που αναμειγνύονται στο κυπριακό περί λύσης ή μη-λύσης αλλάζει, όπως είδαμε και πρόσφατα, ανάλογα με το γεωπολιτικό πλαίσιο και τις εναλασσόμενες επιδιώξεις τους.
Ωστόσο, η Κύπρος και κυρίως η ΑΟΖ της εκτός από κίνητρο επίλυσης του Κυπριακού, αποτελούν και χρήσιμα εργαλεία στα πλαίσια του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού. Όταν το Νοέμβρη του 1993 οι κυβερνήσεις Κληρίδη και Α. Παπανδρέου υπέγραφαν το “Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου” (ΔΕΑΧ), έδιναν το έναυσμα για μια νέα εποχή ελληνοτουρκικών εντάσεων. Η συμφωνία αυτή έλαβε χώρα μέσα στα πλαίσια ενός αποδυναμωμένου τουρκικού κράτος που είχε να αντιμετωπίσει μεταξύ άλλων το αντάρτικο του κουρδικού PKK. Σχεδιάστηκε δηλαδή στα πλαίσια της προσπάθειας προώθησης των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών του ελληνικού κράτους που θεώρησαν πως ήταν σωστό το “timing”. Αυτό που έμεινε γνωστό ως “Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα” είχε, επίσημα τουλάχιστον, τον χαρακτήρα άμυνας, με απώτερο σκοπό την αποτροπή και αντιμετώπιση κάθε είδους επίθεσης ενάντια σε ένα ή και στα δύο 8 κράτη. Μέσω του ΔΕΑΧ ανακηρύχθηκε επίσης από το Ελληνικό κράτος ως αιτία πολέμου (casus belli) οποιαδήποτε προσπάθεια τουρκικής προέλασης στην “ελεύθερη Κύπρο”. Το ΔΕΑΧ προέβλεπε ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της Εθνικής Φρουράς, τον συντονισμό των επιτελείων των δυο Υπ. Άμυνας, τη δημιουργία κατάλληλων επιχειρησιακών υποδομών (βλέπε αεροπορική βάση στην Πάφο) και κοινές ασκήσεις. Από το 1994 καθιερώθηκαν οι ετήσιες ασκήσεις Νικηφόρος/Τοξότης που αποτελούσαν επίδειξη δύναμης και προετοίμαζαν το στρατό για μια υποτιθέμενη σύγκρουση με την Τουρκία. Την ίδια χρονιά το ελληνικό κράτος υπογράφει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, βάση του οποίου είχε δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων από 6 σε 12 ναυτικά μίλια. Η απάντηση της Τουρκίας ήταν το δικό της casus belli, δηλώνοντας πως τέτοια επέκταση θα αποτελούσε αιτία πολέμου, αφού η ίδια δεν είχε υπογράψει τη σύμβαση την οποία και δεν αναγνώριζε. Δυο χρόνια αργότερα, το 1996, τα εκτοξευόμενα casus belli κινδυνεύουν να πάρουν σάρκα και οστά, με αλλεπάλληλες προβοκάτσιες στις ακατοίκητες βραχονησίδες στο Αιγαίο.
- Τα Ίμια, οι ΑΟΖ, Η Ένωσις: Η Κύπρος στα Πλαίσια του Ελληνοτουρκικού Ανταγωνισμού
Τι κοινό έχουν η κρίση στα Ίμια το 1996, το “Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα”, οι S-300, η δολοφονία των Ισαάκ-Σολωμού, οι οριοθετήσεις των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζώνων τζαι οι λεγόμενες συνεχείς παραβιάσεις τους, το νέο σκηνικό έντασης στα Ίμια, η επέτειος του ενωτικού δημοψηφίσματος τζαι οι συνομιλίες για το κυπριακό;
