Μια μικρή ιστορική αποτίμηση
Έτσι λοιπόν, παρ’ ότι δεν άργησε η εισαγωγή του αναρχισµού στη Βουλγαρία, άρχισε να διαφαίνεται ιδιαίτερα η χαρακτηριστική πλευρά του βουλγάρικου αναρχισµού που έπαιξε σηµαντικό ρόλο στη µετέπειτα ιστορία της χώρας.
Μετά την απελευθέρωση από την τουρκική κατοχή και κυριαρχία, οι µεγάλες ευρωπαϊκές δυνάµεις – Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία – συνηγόρησαν υπέρ της επιστροφής της περιοχής της Μακεδονίας στην Τουρκία, παρ’ ότι η περιοχή αυτή απελευθερώθηκε µετά από το ρωσο-τουρκικό πόλεµο.
Όµως, µε την ανασυγκρότηση της τουρκικής κυριαρχίας στη Μακεδονία, το βουλγάρικο επαναστατικό κίνηµα αναδιοργανώθηκε και δυνάµωσε τις δραστηριότητές του. Μερικοί νέοι αναρχικοί µαχητές, όπως ο Varban Kilifarski, συµµετείχαν στο κίνηµα αυτό, αλλά ήταν από το 1898 που το αναρχικό κίνηµα έφτασε στο πρώτο του αποκορύφωµα. Τότε η πλειοψηφία των µελών της οµάδας Plovdiv που σπούδαζαν στη Γενεύη, συγκρότησε ένα νέο επαναστατικό κύκλο και αποφάσισε να επιστρέψει στη Μακεδονία και να αγωνιστεί εκεί. Ο κύκλος αυτός ήταν που κυκλοφόρησε τον ίδιο χρόνο την εφηµερίδα «Εκδίκηση», που θεωρείται η πρώτη ελευθεριακή εφηµερίδα στη βουλγαρική γλώσσα. Οι µαχητές αυτοί ακολούθησαν το παράδειγµα και τις ιδέες του Botev και του Μπακούνιν, θέλοντας να δώσουν στο επαναστατικό κίνηµα εθνικής απελευθέρωσης έναν κοινωνικό χαρακτήρα. Οι αναρχικοί έπαιξαν τον πρωτεύοντα ρόλο στο κίνηµα αυτό που κατέληξε στην επαναστατική εξέγερση του 1903, ενώ, στη Θράκη ιδιαίτερα, καθιερώθηκε και διατηρήθηκε για περίπου ένα µήνα ο Ελευθεριακός Κοµµουνισµός. Μεταξύ των εκατοντάδων επαναστατών αναρχικών που συµµετείχαν και πολέµησαν εκεί, από τους βασικότερους ήταν ο Michel Guerdjikoff (1877-1947), ένας από τους σηµαντικότερους Βούλγαρους αναρχικούς της περιόδου αυτής
Το αναρχικό κίνημα στη Βουλγαρία
