«Τα λόγια μας, οι ζωές μας, τα βάσανά μας δεν είναι τίποτε. Ας μας πάρουν τις ζωές μας, ζωές ενός καλού τσαγκάρη και ενός φτωχού ψαρά. Αυτό είναι ό,τι μπορούν να κάνουν! Αυτή η τελευταία στιγμή είναι δική μας. Αυτή η επιθανάτια αγωνία είναι ο θρίαμβος μας!»
11 Ιουνίου 1888: Γεννιέται στο Βιλαφαλέτο της Βόρειας Ιταλίας ο Μπαρτολομέο Βαντσέτι.
Ο άνθρωπος που είπε αυτά τα λόγια μπροστά στο δικαστήριο που τον καταδίκασε, πέθανε στην ηλεκτρική καρέκλα, στις 22 Αυγούστου 1927. ονομαζόταν Μπαρτολομέο Βαντσέτι. Ο Νικόλα Σάκκο, φίλος του (τσαγκάρης) είχε προηγηθεί πριν από λίγα λεπτά. Ήταν κι’ οι δυο Ιταλοί μετανάστες στις ΗΠΑ. Γιατί καταδικάστηκαν; Οι δικαστές της Μασαχουσέτης έλεγαν: επειδή επιτέθηκαν σε μία χρηματική αποστολή. Τα εκατομμύρια των ανθρώπων που κατέβηκαν στο δρόμο, στις Ηνωμένες Πολιτείες και σ’ ολόκληρον τον κόσμο, για να πετύχουν αναθεώρηση της δίκης τους, φώναζαν: Επειδή είναι αναρχικοί.
Ο Βαντσέττι, καλομεγαλωμένο παιδί του Πιεμόντε, ξεμπαρκάρει στην Νέα Υόρκη, στα 1908. Έπλυνε πιάτα σε ένα φτωχομάγαζο, έμενε συχνά άνεργος, πείνασε, δούλεψε σε ένα εργοστάσιο τούβλων, σε λατομείο, έγινε βοηθός ζαχαροπλάστη, καθάριζε υπόγεια και το χιόνι από τις σιδηροδρομικές γραμμές και κατέληξε πλανόδιος ψαράς, επάγγελμα που υιοθέτησε για την ελευθερία που του παρείχε. Ήταν ανύπαντρος από πεποίθηση, χαμογελαστός και ευγενικός. Πάνω απ’ όλα, ήταν μαχητικός. Τα γαλάζια του μάτια ήταν καρφωμένα στην μελλοντική κοινωνία χωρίς εκμεταλλευτές και θύματα.
Η Τρίτη, 15 Απριλίου 1920, ήταν γι’ αυτούς μια μέρα όμοια με τις άλλες: Ο Βαντσέττι πούλησε τα ψάρια του στους δρόμους. Ο Σάκκο που είχε ζητήσει μια άδεια, πήγε στη Βοστώνη για να ανανεώσει το διαβατήριό του στο προξενείο της Ιταλίας…
Σχεδόν 50 χρόνια αργότερα αποδείχθηκε πως το μόνο «έγκλημα» των δυο αυτών ανθρώπων ενάντια στο κράτος, ήταν πως ήταν αναρχικοί και συμμετείχαν στο ραγδαία αναπτυσσόμενο εργατικό κίνημα που διεκδικούσε δικαιώματα και καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Ιστορία μιας προλεταριακής ζωής (αυτοβιογραφία)
Πολιτικά γράμματα (Nicola Sacco & Bartolomeo Vanzetti)